Sokólska Grupa Strzelecka

Błyskawica


Błyskawica to polski pistolet maszynowy skonstruowany przez Wacława Zawrotnego oraz Seweryna Wielaniera dla Armii Krajowej. Pomysłodawcą powstania Błyskawicy był Wacław Zawrotny, jednak prace nad bronią rozpoczął od skontaktowania się z Sewerynem Wielanierem, byłym konstruktorem w Zakładach Amunicyjnych "Pocisk" oraz jednocześnie kierownikiem technicznym Wytwórni Sprawdzianów i Przyrządów "Florian Juchnikowski". Broń wywodzi się z pistoletu maszynowego STEN, jednak układ konstrukcyjny wzorowano na MP.40. Dokumentacja techniczna pistoletu powstała pomiędzy styczniem a kwietniem 1943r. Pierwsze oficjalne próbne strzelanie z Błyskawicy przeprowadzono w 1943r na Placu Teatralnym. Próbę zorganizował inżynier Ryszard Białostocki, broń przedstawiono do oceny pułkownikowi Emilowi Fieldorfowi (znany jako Nil) oraz szefowi produkcji konspiracyjnej, inżynierowi Witoldowi Gokieli. Podczas próby na Placu Teatralnym strzelec Błyskawicy oddał w powietrze długą serię, po czym uczestnicy pokazu oddalili się od Placu Teatralnego. Należy zaznaczyć że próba miała miejsca w dzień a Plac Teatralny nie był terenem zamkniętym. Próba wypadła pomyślnie, dlatego też we wrześniu i listopadzie 1943r opracowano dokumentację produkcyjną broni. Produkcję Błyskawicy rozpoczęto w listopadzie 1943r i kontynuowano do wybuchu Powstania Warszawskiego.



Konstrukcja Błyskawicy
Błyskawica działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego, strzelanie następuje z zamka otwartego. Pistolet nie jest wyposażony w zatrzask zatrzymujący zamek w tylnym położeniu po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju. Na zamku umieszczono podłużne rowki zmniejszające powierzchnię kontaktu zamka z komorą zamkową i tym samym poprawiające niezawodność. Po prawej stronie rurowej komory zamkowej znajduje się wycięcie dla ruchomej podczas strzelania rączki zamkowej. Rączkę zamkową przymocowano do zamka na jaskółczy ogon oraz jednocześnie przy pomocy wkręta. Wyrzutnik znajduje się na gnieździe magazynka. Pistolet posiada wkręcaną tylną ściankę komory zamkowej. Po wewnętrznej stronie tylnej ścianki komory zamkowej znajduje się tuleja wewnątrz której umieszczono jedną ze sprężyn powrotnych. Wokół tulei znajduje się natomiast druga sprężyna powrotna. Broń posiada mechanizm uderzeniowy z iglicą stałą osadzoną na zamku oraz mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie jedynie seriami. Przed spustem wewnątrz kabłąka umieszczono dźwignię bezpiecznika samoczynnego przypominającą odwrócony spust. Po włożeniu palca wskazującego pomiędzy spust a bezpiecznik samoczynny następuje odchylenie dźwigni bezpiecznika i tym samym odbezpieczenie broni. Bezpiecznik samoczynny blokuje spust. Pistolet zasilany jest nabojem 9x19mm Parabellum. Zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka pudełkowego z jednopozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 32 naboi, broń może być również zasilana z magazynka od brytyjskiego pistoletu maszynowego STEN. Gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową przed chwytem pistoletowym. Zatrzask magazynka umieszczono na tylnej ściance gniazda magazynka. Lufa osłonięta jest krótką perforowaną osłoną wykonaną ze stopu aluminium, osłona lufy pełni również rolę łoża. Pistolet posiada metalową kolbę składaną pod komorę zamkową oraz drewniany chwyt pistoletowy. Na stopce kolby znajdują się nacięcia w kształcie Błyskawic od których pochodzi nazwa broni. Nacięcia umieszczono aby stopka kolby się nie ślizgała, natomiast kształt błyskawic nadano aby nacięcia przypominały emblemat firmy Elektrik produkującej kuchenki elektryczne. Przyrządy celownicze Błyskawicy składają się z umieszczonej na obsadzie lufy muszki oraz przeziernika pod postacią otworu umieszczonego w stalowej płytce przymocowanej do komory spustowej i znajdującej się za komorą zamkową. Większość elementów broni połączono przy pomocy wkrętów.



Zachowane Błyskawice
Obecnie 5 pistoletów maszynowych Błyskawica znajduje się w warszawskim Muzeum Wojska Polskiego. W Muzeum Wojska Polskiego znajdują się również sprawdziany wykorzystywane do produkcji broni oraz pochodząca z Błyskawicy komora zamkowa z lufą. Egzemplarz Błyskawicy można również znaleźć w warszawskim Centralnym Laboratorium Kryminalistyki Komendy Głównej Policji oraz w czeskim muzeum znajdującym się w Pradze. Polscy kolekcjonerzy prywatni posiadają 2 egzemplarze Błyskawicy.



Błyskawica ogółem
Błyskawica charakteryzowała się niewielkimi wymiarami, bardziej nowoczesnym układem konstrukcyjnym od STENa oraz lepiej umieszczonym wyrzutnikiem. Podłużne rowki umieszczone na zamku powodowały natomiast poprawę niezawodności. Pistolet posiadał jednak niezbyt dobre przyrządy celownicze, nie był wyposażony w bezpiecznik umożliwiający unieruchomienie zamka oraz charakteryzował się trudnym rozkładaniem częściowym (konieczność odkręcania wkrętów). Można również spotkać się z niezbyt dobrymi opiniami na temat wytrzymałości perforowanej osłony lufy. Osłonę lufy wykonano ze stopu aluminium aby nie nagrzewała się mocno podczas intensywnego strzelania, jednak według wielu opinii nie miało to znaczenia biorąc pod uwagę że partyzanci nie posiadali dużych zapasów amunicji. Jednak mimo tego w mojej opinii Błyskawicę można uznać za bardzo udaną broń jak na konstrukcję powstałą w warunkach konspiracyjnych. Ogółem wyprodukowano około 700 egzemplarzy pistoletu maszynowego Błyskawica, dlatego też według niektórych opinii był to pierwszy polski pistolet maszynowy produkowany seryjnie (jeśli nie uznać Błyskawicy za broń produkowaną seryjnie to pierwszym produkowanym seryjnie polskim pistoletem maszynowym był PM-63 RAK wprowadzony do uzbrojenia w 1965r).