Sokólska Grupa Strzelecka

Sa vz. 61 Skorpion


Samopal vz. 61 znany nieoficjalnie jako Skorpion to czechosłowacki pistolet maszynowy skonstruowany przez Miroslava Rybara. Broń jest nieznacznie zmodyfikowaną odmianą pistoletu maszynowego Sa vz. 59. Produkcję pistoletu Sa vz. 59 rozpoczęto w 1960, wyprodukowano jedynie 3000 egzemplarzy. Produkcję seryjną Sa vz. 61 Skorpion rozpoczęto natomiast w 1962r. Pistolet najprawdopodobniej został wprowadzony do uzbrojenia armii czechosłowackiej w 1963r. Pistolety maszynowe Sa vz. 59 oraz Sa vz. 61 zasilane są niezbyt silnym nabojem pistoletowym 7,65x17SR mm, podobnie jak czechosłowacki pistolet samopowtarzalny CZ 50. Należy zaznaczyć że silniejszy radziecki nabój pistoletowy 9x18mm 57-N-181S (znany również jako 9x18mm Makarow) nie był dostępny w latach 50. poza ZSRR. Pistolet maszynowy Sa vz. 61 stanowił uzbrojenie załóg wozów bojowych, żołnierzy oddziałów tyłowych oraz czechosłowackiej Milicji. Odpowiednikiem Skorpiona w Wojsku Polskim był pistolet maszynowy PM-63 RAK.

Konstrukcja Sa vz. 61


Pistolet maszynowy Sa vz. 61 Skorpion działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego hamowanego dwiema sprężynami powrotnymi, strzelanie następuje z zamka zamkniętego. Po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu, podpięcie nowego magazynka powoduje zwolnienie zamka w przednie położenie. W chwycie pistoletowym umieszczono bezwładnościowy opóźniacz zmniejszający szybkostrzelność teoretyczną z 1000 do około 850 strzałów na minutę. Pistolet posiada mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym. Sa vz. 61 Skorpion zasilany jest niezbyt silnym nabojem 7,65x17SR mm (.32 ACP). Zasilanie odbywa się z dwurzędowym magazynków łukowych z dwurzędowym wyprowadzeniem o pojemności 10 lub 20 naboi, gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową przed chwytem pistoletowym. Przycisk zatrzasku magazynka umieszczone z lewej strony komory zamkowej za gniazdem magazynka. Stalowa komora zamkowa wykonana jest poprzez tłoczenie, rozkładanie cześciowe broni następuje poprzez odchylenie komory spustowej na zawiasie. Z lewej strony komory zamkowej nad wykonanym z drewna chwytem pistoletowym znajduje się skrzydełko przełącznika rodzaju ognia pełniące również funkcję bezpiecznika. Tylne położenie skrzydełka (oznaczenie "1") powoduje ogień pojedynczy, dolne położenie skrzydełka (oznaczenie "0") powoduje zabezpieczenie broni, przednie położenie skrzydełka (oznaczenie "20") powoduje natomiast ogień ciągły. Z lewej oraz prawej strony komory zamkowej umieszczono ruchomą podczas strzelania rączkę zamkową, u góry komory zamkowej znajduje się okno wyrzutowe (łuski wyrzucane są pionowo do góry). Na lufie można zamocować tłumik dźwięku, pocisk z naboju 7,76x17SR mm nie osiąga prędkości dźwięku, dlatego też nie jest konieczne stosowanie specjalnych naboi z pociskiem poddźwiękowym. Pistolet posiada metalową kolbę składaną nad komorę zamkową. Zastosowano umieszczone na komorze zamkowej przyrządy celownicze składające się z muszki i celownika przerzutowego ze szczerbinką. Celownik posiada nastawę na 75m oraz 150m.


Inne naboje

CZ Skorpion 9x19 zasilany nabojem 9x19mm Parabellum

Pistolety maszynowe Sa vz. 59 oraz Sa vz. 61 Skorpion zasilane są nabojem 7,65x17SR mm, jednak istniały również wersje Skorpiona zasilane innymi nabojami. Przykładem takich odmian mogą być prototypowy ZB vz. 64 zasilany nabojem 9x17mm Short (.380 ACP), prototypowy ZB vz. 65 zasilany radzieckim nabojem 9x18mm 57-N-181S, prototypowy ZB vz. 68 zasilany nabojem 9x19mm Parabellum, produkowane seryjnie Sa vz. 82 oraz CZ Skorpion 82 zasilane nabojem 9x18mm 57-N-181S oraz produkowany seryjnie CZ Skorpion 9x19 zasilany nabojem 9x19mm Parabellum. Wersja vz. 91S produkowana w latach 90-tych na rynek cywilny występowała natomiast w odmianach zasilanych nabojami 7,65x17SR mm, 9x17mm Short oraz 9x18mm 57-N-181S. Produkowana w Jugosławii wersja M84 zasilana była nabojem 7,65x17SR mm.



Skorpion ogółem
Pistolet maszynowy Sa vz. 61 to broń niewielka, lekka, niezawodna oraz charakteryzująca się niewielkim odrzutem. Pistolet charakteryzuje się jednak skomplikowaną konstrukcją, skomplikowanym rozkładaniem częściowym, zbyt krótką kolbą oraz brakiem łoża lub przedniego chwytu pistoletowego. Można również spotkać się z opiniami według których rączki zamkowe Skorpiona są zbyt małe aby umożliwić wygodne przeładowanie. Ogółem wyprodukowano około 210.000 pistoletów maszynowych Sa vz. 61.


Pistolet maszynowy Sa vz. 59


Od góry: ZB vz. 64, ZB vz. 65, ZB vz. 68 oraz Sa vz. 82


Sa vz. 61 z magazynkiem na 10 naboi


Rozłożony Sa vz. 61


Sa vz. 61 z celownikiem kolimatorowym


CZ 91 z magazynkiem na 20 naboi.


CZ 91 z magazynkiem na 10 naboi.